ანოტაცია

ინვესტიციების, როგორც სოციალური მოვლენის კვლევასა და ანალიზს განსაკუთრებული მნიშვნელობა აქვს საქართველოსთვის, რადგან იგი მიმრთულია მწარმოებლურობისა და ეკონომიკური ზრდის უზრუნველსაყოფად, რაც, საბოლოო ჯამში, აამაღლებს მოსახლეობის ცხოვრების დონესა და ხარისხს.  სტატიაში განხილულია საკითხები, რომლებიც ეხება საინვესტიციო გადაწყვეტილების მიღებისას ადამიანთა მოქმედების მოტივაციის ფაქტორებს,რაც ინვესტიციური პროცესების ნათელი წარმოსახვისთვისაა აუცილებელი.

საკვანძო სიტყვები: ინვესტიციები, საინვესტიციო გადაწყვეტილება, მოტივაცია, ფინანსური ანალიზი.

შესავალი

ინ­ვეს­ტი­ცი­უ­რი პრო­ცე­სე­ბის მო­დე­ლი ეფუძ­ნე­ბა ეკო­ნო­მი­კუ­რად რა­ცი­ო­ნა­ლურ მიზ­ნებ­სა და პი­როვ­ნულ გა­დაწ­ყვე­ტი­ლე­ბებს, რაც გან­საზ­ღვრავს ინ­ვეს­ტი­რე­ბის თე­ო­რი­ი­სა და პრაქ­ტი­კის შემ­დგომ გან­ვი­თა­რე­ბა­საც. “ინ­ვეს­ტი­რე­ბის”, რო­გორც კა­ტე­გო­რი­ის გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლო­ბა კი უკავ­შირ­დე­ბა იმას, რომ თვით ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბი, ასე­ვე პრო­დუქ­ცია და შე­მო­სა­ვა­ლი, რე­ა­ლიზ­დე­ბა მხო­ლოდ გარ­კვე­ულ გრძელ­ვა­დი­ან ინ­ტერ­ვალ­ში.

ამას­თან, უნ­და აღი­ნიშ­ნო­ს, რომ სა­ინ­ვეს­ტი­ციო აქ­ტი­ვო­ბის ეფექ­ტი­ა­ნო­ბის გან­საზ­ღვრის ლო­გი­კი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე, არ­სე­ბობს საკ­მა­ოდ მკვეთ­რი ზღვა­რი თე­ო­რი­ა­სა და პრაქ­ტი­კას შო­რის. გარ­კვე­უ­ლი რა­ო­დე­ნო­ბის ფირ­მე­ბი ინევ­სტი­ცი­უ­რი პრო­ცე­სე­ბის ანა­ლი­ზი­სას იყე­ნე­ბენ საკ­მა­ოდ მარ­ტივ, პრი­მი­ტი­ულ მიდ­გო­მებს და ნაკ­ლებ ყუ­რად­ღე­ბას უთ­მო­ბენ ამ სფე­რო­ში ახა­ლი იდე­ე­ბის ძი­ე­ბა­სა და სა­ინ­ვეს­ტი­ციო პრო­ცე­სის შემ­დგო­მი პე­რი­ო­დის კონ­ტროლს.

ბევ­რი მეც­ნი­ე­რი ცდი­ლობ­და, გა­ე­ცა პა­სუ­ხი კით­ხვი­სათ­ვის, თუ რა­ტომ არ­სე­ბობს ასე­თი მკვეთ­რი გარ­ღვე­ვა თე­ო­რი­ა­სა და პრაქ­ტი­კას შო­რის. ნუ­თუ უც­ნო­ბია ის თე­ო­რი­უ­ლი მიდ­გო­მა, რო­მე­ლიც დაგ­რო­ვი­ლია სა­ინ­ვეს­ტი­ციო აქ­ტი­ვო­ბის ფი­ნან­სუ­რი ანა­ლი­ზის ახალ მე­თო­დებ­თან და­კავ­ში­რე­ბით. რა თქმა უნ­და, ეს ასე არ არის. მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ ინ­ვეს­ტი­ცი­უ­რი პრო­ცე­სე­ბის შე­სა­ხებ მეც­ნი­ე­რუ­ლი შე­ხე­დუ­ლე­ბა­ნი დი­ნა­მი­კუ­რად იც­ვლე­ბა, თე­ო­რი­უ­ლად ჯერ კი­დევ ვერ შე­იქ­მნა ის მო­დე­ლი, რო­მე­ლიც ადეკ­ვა­ტუ­რად ასა­ხავს პრაქ­ტი­კას.

ამ სა­კით­ხთან და­კავ­ში­რე­ბით სა­ჭი­როა გან­ვი­ხი­ლოთ ერ­თი მე­ტად მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი ას­პექ­ტი, რო­მე­ლიც უდაvოდ და­კავ­ში­რე­ბუ­ლია თე­ო­რი­ი­სა და პრაქ­ტი­კის შე­უ­თავ­სებ­ლო­ბას­თან. ხში­რად უგუ­ლე­ბელ­ყო­ფი­ლი რჩე­ბა ის, რომ გა­დაწ­ყვე­ტი­ლე­ბის მი­ღე­ბა _ ეს, უპირ­ვე­ლეს ყოვ­ლი­სა, ადა­მი­ა­ნის ქმე­დე­ბაა და არა ობი­ექ­ტუ­რი მე­ქა­ნი­კუ­რი პრო­ცე­სი.  სწო­რედ ეს ფაქ­ტია დარ­ჩე­ნი­ლი ყუ­რად­ღე­ბის გა­რე­შე ტრა­დი­ცი­ულ ინ­ვეს­ტი­ცი­ურ თე­ო­რი­ა­ში.

საინვესტიციო გადაწყვეტილების  მოტივაცია

საინ­ვეს­ტი­ცი­ო გა­დაწ­ყვე­ტი­ლე­ბე­ბის მი­ღე­ბა­ზე მნიშ­ვნე­ლოვ­ნად ზე­მოქ­მე­დებს ადა­მი­ა­ნის მოქ­მე­დე­ბის მო­ტი­ვა­ცი­ის ფაქ­ტო­რე­ბი, რაც, ინ­ვეს­ტი­ცი­უ­რი პრო­ცე­სე­ბის ნა­თე­ლი წარ­მო­სახ­ვი­სათ­ვის, აუ­ცი­ლე­ბე­ლია მი­ვი­ღოთ მხედ­ვე­ლო­ბა­ში. ამი­სათ­ვის მი­ზან­შე­წო­ნი­ლია და­ზუს­ტეს გა­მოკ­ვლე­ვის ტერ­მი­ნო­ლო­გი­უ­რი აპა­რა­ტი, ცნე­ბე­ბი “რა­ცი­ო­ნა­ლუ­რო­ბა” და “მი­ზან­შე­წო­ნი­ლო­ბა”. სწო­რედ ამ კონ­ცეფ­ცი­ა­ზე არის და­ფუძ­ნე­ბუ­ლი ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბის ეკო­ნო­მი­კუ­რი თე­ო­რია. მი­ზან­შე­წო­ნი­ლო­ბის ვიწ­რო გა­გე­ბამ შე­იძ­ლე­ბა მიგ­ვიყ­ვა­ნოს ინ­ვეს­ტი­ცი­უ­რი პრო­ცე­სე­ბის არას­წორ შე­მეც­ნე­ბას­თან.

უდაvოა, აგ­რეთ­ვე, რომ ფი­ნან­სუ­რი ანა­ლი­ზის შე­დე­გე­ბი შე­იძ­ლე­ბა გა­მო­ვი­ყე­ნოთ იმის მი­ხედ­ვით, თუ რა მი­ზა­ნი არის და­სა­ხუ­ლი. ფი­ნან­სუ­რი ინ­ფორ­მა­ცი­ის არა­ერ­თგვა­რო­ვან გა­გე­ბას შე­უძ­ლია გა­მო­იწ­ვი­ოს ინ­ვეს­ტი­ცი­უ­რი გა­დაწ­ყვე­ტი­ლე­ბე­ბის პრაქ­ტი­კა­ში გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბა. სა­ბო­ლოო მი­ზა­ნი კი მდგო­მა­რე­ობს გა­დაწ­ყვე­ტი­ლე­ბე­ბის მი­ღე­ბა­ში, პრო­ცე­სის ფარ­თოდ გა­გე­ბა­ში და ფი­ნან­სუ­რი ანა­ლი­ზის რო­ლის წარ­მო­ჩე­ნა­ში ინ­ვეს­ტი­ცი­უ­რი პრო­ცე­სე­ბის შე­ფა­სე­ბი­სას.

სა­ინ­ვეს­ტი­ციო საქ­მი­ა­ნო­ბა უკავ­შირ­დე­ბა გა­დაწ­ყვე­ტი­ლე­ბის მი­ღე­ბას. ამა­ვე დროს, რო­გორც წე­სი, იგუ­ლის­ხმე­ბა, რომ გა­დაწ­ყვე­ტი­ლე­ბე­ბის მი­ღე­ბი­სას ადა­მი­ა­ნე­ბი მოქ­მე­დე­ბენ “რა­ცი­ო­ნა­ლუ­რად”, მაგ­რამ რას ნიშ­ნავს ეს? ამ კით­ხვა­ზე პა­სუ­ხის გა­ცე­მა აუ­ცი­ლე­ბე­ლია თე­ო­რი­ა­სა და პრაქ­ტი­კას შო­რის არ­სე­ბუ­ლი ზღვა­რის გა­სარ­კვე­ვად და შემ­დგომ გა­და­სა­ლა­ხა­ვად. ყვე­ლა მე­თო­დი­კა, რომ­ლე­ბიც შე­მუ­შა­ვე­ბუ­ლია თე­ო­რი­ის სფე­რო­ში, ემ­სა­ხუ­რე­ბა რა­ცი­ო­ნა­ლუ­რი ინ­ვეს­ტი­ცი­უ­რი შე­დე­გე­ბის მი­ღე­ბას, რაც გულ­სიხ­მობს სწო­რედ კონ­კრე­ტუ­ლი სა­კით­ხის “რა­ცი­ო­ნა­ლუ­რად” გა­დაწ­ყვე­ტას. მაგ­რამ, თუ ადა­მი­ანს, რო­მე­ლიც იღებს გა­დაწ­ყვე­ტი­ლე­ბას, გან­სხვა­ვე­ბუ­ლი შე­ხე­დუ­ლე­ბა გა­აჩ­ნია მი­ზან­შე­წო­ნი­ლო­ბა­ზე, ვიდ­რე ეს ამა თუ იმ მე­თო­დი­კა­შია გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბუ­ლი, წარ­მო­იქ­მნე­ბა შე­უ­სა­ბა­მო­ბა. ჩვენ კი არ შეგ­ვიძ­ლია პრაქ­ტი­კა­ში მი­ვი­ღოთ ის მე­თო­დე­ბი, რომ­ლებ­საც არ შე­უძ­ლი­ათ გა­მო­ხა­ტონ იმ ადა­მი­ან­თა მო­ტი­ვა­ცი­ის “მი­ზან­შე­წო­ნი­ლო­ბა” რომ­ლე­ბიც იღებენ გა­დაწ­ყვე­ტი­ლე­ბას. ინევ­სტი­ცი­ებ­მა ჩა­მო­ა­ყა­ლი­ბეს მას­ში “რა­ცი­ო­ნა­ლუ­რო­ბის” შე­ს­ა­ბა­მი­სი გა­გე­ბა, რაც გუ­ლის­ხმობს იმას, რომ ადა­მი­ა­ნებს, რომ­ლე­ბიც იღე­ბენ ეკო­ნო­მი­კუ­რად რა­ცი­ო­ნა­ლურ გა­დაწ­ყვე­ტი­ლე­ბას, გან­საზ­ღვრა­ვენ მი­ზანს, უნა­რი აქვთ და­სა­ხონ მა­თი გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბი­სათ­ვის აუ­ცი­ლე­ბე­ლი გზე­ბი და ხერ­ხე­ბი, გან­ჭვრი­ტონ სა­ბო­ლოო შე­დე­გე­ბი და მი­ი­ღონ “რა­ცი­ო­ნა­ლუ­რი” არ­ჩე­ვა­ნი წი­ნას­წარ და­სა­ხუ­ლი მიზ­ნის ოპ­ტი­მა­ლუ­რად გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბი­სათ­ვის.

“მი­ზა­ნი ყო­ველ­თვის და­მა­ლუ­ლია სად­ღაც და­ბან­დე­ბულ­სა და მი­ღე­ბულს, სტი­მულ­სა და პა­სუ­ხის­მგებ­ლო­ბას შო­რის... მაგ­რამ რაც არ უნ­და იყოს, იგი გა­ა­კე­თებს ყვე­ლა­ფერს, რა­თა მი­აღ­წი­ოს მას. გა­მო­დის რა მწარ­მო­ებ­ლის როლ­ში იგი შე­ეც­დე­ბა მაქ­სი­მუ­მამ­დე აიყ­ვა­ნოს მო­გე­ბა” [Squire L, 1981:38].

ინ­ვეს­ტი­ცი­უ­რი გა­დაწ­ყვე­ტი­ლე­ბის მი­ღე­ბა­ში ეკო­ნო­მი­კურ მო­დელს ცო­ტა რამ აქვს სა­ერ­თო ჩვე­უ­ლებ­რი­ვი ადა­მი­ა­ნე­ბის ბუ­ნე­ბას­თან, რომ­ლე­ბიც იღე­ბენ ინევს­ტი­ცი­ურ გა­დაწ­ყვე­ტი­ლე­ბას. გ. კუ­პე­რი აღ­ნიშ­ნავ­და, რომ “ფირ­მებ­ში ინ­ვეს­ტი­ცი­უ­რი პრო­ექ­ტე­ბის შე­ფა­სე­ბის ფორ­მა­ლურ მე­თო­დებ­ზე უა­რის თქმა გან­პი­რო­ბე­ბუ­ლია იმით, რომ ფირ­მის ქმე­დე­ბა შე­იძ­ლე­ბა არ და­ემ­თხვას ეკო­ნო­მი­კუ­რი კონ­ცეფ­ცი­ის მი­ზან­შე­წო­ნი­ლო­ბის გა­დაწ­ყვე­ტი­ლე­ბის მი­ღე­ბას” [Cooper, 1975:199].

რე­კო­მენ­დე­ბუ­ლი ფი­ნან­სუ­რი ანა­ლი­ზის მე­თო­დე­ბი, დის­კონ­ტი­რე­ბუ­ლი ფუ­ლა­დი ნა­კა­დე­ბი, ემ­ყა­რე­ბა იმ დაშ­ვე­ბას, რომ მე­ნე­ჯე­რის მი­ზა­ნია  მო­გე­ბის ზრდის მაქ­სი­მალ­ი­ზა­ცია ინ­ვეს­ტი­ცი­უ­რი პრო­ცე­სის შე­დე­გად. რა თქმა უნ­და, ყო­ვე­ლი ადა­მი­ა­ნი, რო­მე­ლიც იღებს გა­დაწ­ყვე­ტი­ლე­ბას, გა­მო­დის თა­ვი­სი კონ­კრე­ტუ­ლი მიზ­ნე­ბი­დან, რაც შე­იძ­ლე­ბა გუ­ლის­ხმობ­დეს: პი­რა­დი შე­მო­სავ­ლის ზრდას, თა­ვი­სი პო­ზი­ცი­ე­ბის გაძ­ლი­ე­რე­ბას, გარ­კვე­უ­ლი ძა­ლა­უფ­ლე­ბის მოხ­ვე­ჭას და ა. შ. და ეს მიზ­ნე­ბი შე­იძ­ლე­ბა არც ემ­თხვე­ო­დეს ფირ­მის მო­გე­ბის მაქ­სი­მი­ზა­ცი­ის შე­საძ­ლებ­ლო­ბას. ამ­გვა­რად, წარ­მო­ი­შო­ბა მიზ­ნე­ბის შე­უ­სა­ბა­მო­ბა – ის, რაც მი­სა­ღე­ბი და სა­სურ­ვე­ლია ერ­თი მხა­რი­სათ­ვის, არ არის სა­უ­კე­თე­სო არ­ჩე­ვა­ნი მთე­ლი ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ი­სათ­ვის.

იმ შემ­თხვე­ვა­შიც კი, თუ და­ვუშ­ვებთ, რომ ადა­მი­ა­ნი, რო­მე­ლიც იღებს გა­დაწ­ყვე­ტი­ლე­ბას, მოქ­მე­დებს ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის ინ­ტე­რე­სე­ბის ფარ­გლებ­ში, დის­კონ­ტი­რე­ბუ­ლი ფუ­ლა­დი მე­თო­დე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბა აწ­ყდე­ბა უამ­რავ სირ­თუ­ლეს. აუ­ცი­ლე­ბე­ლი მო­გე­ბის ნორ­მის გან­საზ­ღვრი­სათ­ვის მე­ნე­ჯერ­მა უნ­და და­ად­გი­ნოს მო­მა­ვა­ლი ალ­ტერ­ნა­ტი­უ­ლი ხარ­ჯე­ბი, რის­კის ხა­რის­ხი, რო­მე­ლიც უკავ­შირ­დე­ბა ფუ­ლა­დი ნა­კა­დის პრო­ექ­ტებს და პრო­ექ­ტის ფი­ნან­სი­რე­ბი­სათ­ვის საჭირო კა­პი­ტა­ლის ღი­რე­ბუ­ლე­ბას, გა­აჩ­ნდეს ზუს­ტი წარ­მოდ­გე­ნა ყვე­ლა­ზე დი­დი მო­ცუ­ლო­ბის ფუ­ლად ნა­კად­ზე, პრო­ექ­ტის გან­ვი­თა­რე­ბის შე­საძ­ლო ვა­რი­ან­ტე­ბის ეკო­ნო­მი­კუ­რი შე­ფა­სე­ბა­ნი. შემდგომ თუ მე­ნე­ჯერს არ გა­აჩ­ნია რა­ღაც ზე­ბუ­ნებ­რი­ვი ძა­ლა, მის­თვის რთუ­ლია გან­ჭვრი­ტოს მო­მა­ვა­ლი. კ. მაკ­რი­და­კი­სი ამის შე­სა­ხებ წერ­და: “ზედ­მე­ტად გა­და­ჭარ­ბე­ბუ­ლია იმ ეკო­ნო­მის­ტე­ბი­სა და ფი­ნან­სის­ტე­ბის, ანა­ლი­ტი­კო­სე­ბის უნა­რი, სრუ­ლ­ად შე­ა­ფა­სონ ცვლი­ლე­ბე­ბი ქვეყ­ნის ეკო­ნო­მი­კა­ში ან ცალ­კე­ულ დარ­გში, კონ­კრე­ტულ ფირ­მა­ში ან ცალ­კე­ულ პრო­ექ­ტში. მა­თი გეგ­მე­ბი და პროგ­ნო­ზე­ბი დე­მონ­სტრი­რე­ბაა სა­კუ­თა­რი არას­რულ­ყო­ფი­ლე­ბი­სა” [Makridakis and Hogarth, 1981:75].M

პრო­ექ­ტის შე­ფა­სე­ბის მო­ცე­მუ­ლი მე­თო­დის გა­მო­ყე­ნე­ბის მე­ო­რე სირ­თუ­ლე მდგო­მა­რე­ობს თვით ადა­მი­ა­ნე­ბის ქმე­დე­ბა­ში. რ. რე­გარ­ტი გა­მო­ყოფს იმ ფსი­ქო­ლო­გი­ურ თა­ვი­სე­ბუ­რე­ბას, რომ­ლე­ბიც ზღუ­დავს მე­ნე­ჯე­რის უნარს, სწო­რად აით­ვი­სოს და გა­მო­ი­ყე­ნოს არ­სე­ბუ­ლი ინ­ფორ­მა­ცია. საქ­მე ეხე­ბა ადა­მი­ა­ნის მიდ­რე­კი­ლე­ბას, მეხ­სი­ე­რე­ბა­ში შერ­ჩე­ვით შე­ი­ნარ­ჩუ­ნოს მის­თვის მი­სა­ღე­ბი ინ­ფორ­მა­ცია და განთა­ვი­სულ­დეს იმ მო­ნა­ცე­მე­ბი­სა­გან, რო­მე­ლიც ეწი­ნა­აღ­მდე­გე­ბა მის ინ­ტე­რე­სებს.

სხვა ფსი­ქო­ლო­გი­უ­რი თა­ვი­სე­ბუ­რე­ბაა ის, რომ ადა­მი­ა­ნე­ბი უშ­ვე­ბენ: რაც მე­ტია ინ­ფორ­მა­ცია, მით უფ­რო უკე­თე­სია მი­ღე­ბუ­ლი გა­დაწ­ყვე­ტი­ლე­ბა. თუმ­ცა შე­იძ­ლე­ბა მო­ნა­ცე­მე­ბი­ს  გარ­კვე­უ­ლი ნა­წი­ლი სრუ­ლი­ად უსარ­გებ­ლო აღ­მოჩ­ნდეს. ეს და კი­დევ სხვა ფსი­ქო­ლო­გი­უ­რი თა­ვი­სე­ბუ­რე­ბა­ნი იძ­ლე­ვა არას­წორ პროგ­ნოზს, რო­მე­ლიც შემ­დგომ­ გა­ნი­ხი­ლე­ბა რო­გორც საკ­მა­ოდ და­სა­ბუ­თე­ბუ­ლი.

აშ­კა­რაა, ნამ­დვი­ლად არ­სე­ბობს თე­ო­რი­ის პრაქ­ტი­კა­ში გა­მო­ყე­ნე­ბის პრობ­ლე­მა. გა­მოკ­ვლე­ვე­ბი ცხად­ყოფს, რომ პრაქ­ტი­კა არ ასა­ხავს ტე­რი­ტო­რი­ულ წარ­მოდ­გე­ნებს იმის შე­სა­ხებ, თუ რო­გორ უნ­და მი­ი­ღონ ადა­მი­ა­ნებ­მა სა­ინ­ვეს­ტი­ციო გა­დაწ­ყვე­ტი­ლე­ბა­ნი, იმი­სათ­ვის, რომ გა­ვი­გოთ იმ ადა­მი­ა­ნე­ბის მო­ტი­ვე­ბი და მოთ­ხოვ­ნე­ბი, რო­მე­ლიც პრაქ­ტი­კა­ში იღებს გა­დაწ­ყვე­ტი­ლე­ბას, ჩვენ უნ­და ვი­პო­ვოთ ალ­ტერ­ნა­ტი­ვა იმი­სა, თუ რა არის რა­ცი­ო­ნა­ლუ­რი და მი­ზან­შე­წო­ნი­ლი ქმე­დე­ბა ინ­ვეს­ტი­ცი­უ­რი გა­დაწ­ყვე­ტი­ლე­ბის მი­ღე­ბი­სას.

რა­ცი­ო­ნა­ლუ­რი ქმე­დე­ბა – ეს მთე­ლი კონცეფ­ცი­აა, რო­მელ­საც დი­დი ყუ­რად­ღე­ბა ეთ­მო­ბა სო­ცი­ო­ლო­გი­ურ ლი­ტე­რა­ტუ­რა­ში, ამ თვალ­საზ­რი­სით ყუ­რად­სა­ღე­ბია მაქს ვე­ბე­რის ნაშ­რო­მე­ბი. იგი ასა­ბუ­თებს, რომ კო­მერ­ცია წარ­მო­ად­გენს ქმე­დე­ბის ერთ-ერთ სა­ხე­ო­ბას, რო­მე­ლიც თვი­თონ წარ­მო­შობს რა­ცი­ო­ნა­ლუ­რო­ბის მი­სე­ულ გა­გე­ბას.

მი­ზან­შე­წო­ნი­ლო­ბის ალ­ტერ­ნა­ტი­უ­ლი გა­გე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბამ ინ­ვეს­ტი­ცი­უ­რი გა­დაწ­ყვე­ტი­ლე­ბის გან­ხილ­ვი­სას შე­იძ­ლე­ბა მოგ­ვცეს საკ­მა­ოდ სა­ინ­ტე­რე­სო შე­დე­გი და თუ მე­ნე­ჯე­რე­ბი გა­დაწ­ყვე­ტი­ლე­ბის მი­ღე­ბი­სას არ იყე­ნე­ბენ ფი­ნან­სუ­რი ანა­ლი­ზის რთულ მე­თო­დებს, ეს არ ნიშ­ნავს,  რომ ისი­ნი იქ­ცე­ვი­ან ირა­ცი­ო­ნა­ლუ­რად. მა­გა­ლი­თად, 15 წლის წი­ნათ ტყის და­მამ­ზა­დე­ბელ კომ­პა­ნი­ას რომ მი­ე­ღო გა­დაწ­ყვე­ტი­ლე­ბა სწრაფ­მზარ­დი ტყე­ე­ბის მო­შე­ნე­ბის შე­სა­ხებ, ასე­თი გა­დაწ­ყვე­ტი­ლე­ბა ჩა­ით­ვლე­ბო­და ეკო­ნო­მი­კუ­რად გა­უ­მარ­თლებ­ლად. დღე­ვან­დე­ლი სო­ცი­ა­ლუ­რი და პო­ლი­ტი­კუ­რი სი­ტუ­ა­ცი­ი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე კი ჩანს, რომ ამ­გვა­რი გა­დაწ­ყვე­ტი­ლე­ბა სა­უ­კე­თე­სო იქ­ნე­ბო­და კომ­პა­ნი­ის გრძელ­ვა­დი­ა­ნი გან­ვი­თა­რე­ბის პერ­სპექ­ტი­ვი­სათ­ვის.

მაგ­რამ ყვე­ლა­ფე­რი ეს ისე არ უნ­და გა­ვი­გოთ, თით­ქოს რა­ცი­ო­ნა­ლუ­რი ინ­ვეს­ტი­ცი­უ­რი გა­დაწ­ყვე­ტი­ლე­ბე­ბის ალ­ტერ­ნა­ტი­უ­ლი შე­ხე­დუ­ლე­ბა უარ­ყოფს ფი­ნან­სუ­რი ანა­ლი­ზის რთულ მე­თო­დებს. სი­ნამ­დვი­ლე­ში ეს მე­თო­დე­ბი დიდ დახ­მა­რე­ბას უწე­ვს მე­ნე­ჯე­რებს ნე­ბის­მი­ე­რი ზე­მოთ აღ­წე­რი­ლი მი­ზან­შე­წო­ნი­ლი გა­დაწ­ყვე­ტი­ლე­ბის მიღ­წე­ვი­სათ­ვის.

 საინვესტიციო გადაწყვეტილების ფინანსური ანალიზის მეთოდები

ჩვენ ვი­ცით, რომ ფირ­მის ფი­ნან­სურ მდგო­მა­რე­ო­ბა­სა და ფი­ნან­სუ­რი ანა­ლი­ზის რთუ­ლი მე­თო­დე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბას შო­რის არის პირ­და­პი­რი და უკუ­და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბაც, რაც გვა­ფიქ­რე­ბი­ნებს, რომ ნაკ­ლებ წარ­მა­ტე­ბუ­ლი ფირ­მე­ბი თა­ვი­სი პრობ­ლე­მე­ბის გა­დაწ­ყვე­ტას სწო­რედ შე­ფა­სე­ბის რთუ­ლი მე­თო­დე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბა­ში ხე­და­ვენ. სამ­წუ­ხა­როდ, ნაკ­ლებ სა­ვა­რა­უ­დოა, რომ შე­ფა­სე­ბის რთუ­ლი მე­თო­დე­ბი თა­ვის­თა­ვად წარ­მო­ად­გე­ს წარ­მა­ტე­ბის გა­რან­ტი­ას ინვესტირების პრო­ცეს­ში. ამ­გვა­რად, ინ­ვეს­ტი­ცი­უ­რი გა­დაწ­ყვე­ტი­ლე­ბის მი­ღე­ბა გა­მო­დის პრო­ექ­ტის ფი­ნან­სუ­რი ანა­ლი­ზის ჩარ­ჩო­ე­ბი­დან – იგი არ იწ­ყე­ბა და არ მთავ­რდე­ბა რთუ­ლი ფი­ნან­სუ­რი გა­მოთ­ვლე­ბით.

იმი­სათ­ვის, რომ ფი­ნან­სუ­რი ანა­ლი­ზი სრულ­ყო­ფი­ლად იქ­ნეს გა­მო­ყე­ნე­ბუ­ლი პრაქ­ტი­კა­ში, უნ­და გა­ნი­საზ­ღვროს მი­სი გა­მო­ყე­ნე­ბის წე­სი. იმის შემ­დეგ, რაც და­ვად­გი­ნეთ, რომ ეკო­ნო­მი­კუ­რი მი­ზან­შე­წო­ნი­ლო­ბა არ წარ­მო­ად­გენს ინვესტირების პრო­ცე­სის ერ­თა­დერთ მა­მოძ­რა­ვე­ბელ ძა­ლას, სა­ჭი­როა ყუ­რად­ღე­ბა და­ეთ­მოს პრაქ­ტი­კა­ში იმ ინ­ფორ­მა­ცი­ის გა­მო­ყე­ნე­ბას, რო­მე­ლიც ფი­ნან­სუ­რი ანა­ლი­ზის შე­დე­გია.

ლი­ტე­რა­ტუ­რა­ში საკ­მა­ოდ არის გა­შუ­ქე­ბუ­ლი ალ­ტერ­ნა­ტი­უ­ლი მო­დე­ლე­ბი, რომ­ლე­ბიც ცხად­ყო­ფს, თუ რო­გორ გა­მო­ი­ყე­ნონ მე­ნე­ჯე­რებ­მა ბუ­ღალ­ტრუ­ლი ინ­ფორ­მა­ცია. ამ­გვა­რად­ვე შე­იძ­ლე­ბა იქ­ნეს გა­მო­ყე­ნე­ბუ­ლი ფი­ნან­სუ­რი ანა­ლი­ზის ინ­ფორ­მა­ცი­ე­ბიც.

ბუ­ღალ­ტრულ აღ­რიც­ხვას ამ მო­დე­ლებ­ში ეკის­რე­ბა:

1.რა­ცი­ო­ნა­ლუ­რი; 2.სიმ­ბო­ლუ­რი; 3.რი­ტუ­ა­ლუ­რი; 4.პო­ლი­ტი­კუ­რი; 5. დამ­კა­ნო­ნებ­ლის; 6.დის­ციპ­ლი­ნუ­რი; 7.რეპ­რე­ზენ­ტა­ცი­ულ-იდე­ო­ლო­გი­უ­რი რო­ლი.

ბუ­ღალ­ტრუ­ლი ინ­ფორ­მა­ცი­ის გა­მო­ყე­ნე­ბის ზე­მოთ­ ჩა­მოთ­ვლი­ლი გზე­ბი­დან ბევ­რი ეკო­ნო­მი­კუ­რი მი­ზან­შე­წო­ნი­ლო­ბის ჩარ­ჩო­ებს მიღ­მა რჩე­ბა, მაგ­რამ საკ­მა­ოდ ხორ­ცი­ელ­დე­ბა პრაქ­ტი­კა­ში [გელაშვილი მ. 2012: 223].

ბუ­ნებ­რი­ვია, ამ სა­კით­ხის გან­ხილ­ვი­სას იბა­დე­ბა კით­ხვა: რა კავ­ში­რი აქვს ზე­მოთ­ქმულს ინ­ვეს­ტი­ცი­ურ გა­დაწ­ყვე­ტი­ლე­ბას­თან? ის, რომ ინვესტიციური გა­დაწ­ყვე­ტი­ლე­ბა არ შე­იძ­ლე­ბა გან­ვი­ხი­ლოთ ერ­თმნიშ­ვნე­ლოვ­ნად. მას­ზე, რო­გორც “მი­ზან­შე­წო­ნი­ლო­ბა­ზე”, მოქ­მე­დებს სხვა­დას­ხვა შე­ხე­დუ­ლე­ბა და მიდ­გო­მა და, აქე­დან გა­მომ­დი­ნა­რე, ფი­ნან­სუ­რი ანა­ლი­ზის შე­დე­გე­ბი შე­იძ­ლე­ბა გა­მო­ყე­ნე­ბულ იქ­ნეს სხვა­დას­ხვა პრაქ­ტი­კით. მა­გა­ლი­თად, საინვესტიციო პრო­ექ­ტე­ბის შე­ფა­სე­ბი­სას წმინ­და დაყ­ვა­ნი­ლი ღი­რე­ბუ­ლე­ბის (NPV) მე­თო­დი შე­იძ­ლე­ბა გა­მო­ვი­ყე­ნოთ, რო­გორც პრო­ექ­ტის ფი­ნან­სუ­რი სი­ცოც­ხლი­სუ­ნა­რი­ა­ნო­ბის სა­ფუძ­ვე­ლი. აქ მთა­ვა­რია ის, რომ ინვესტიციური გა­დაწ­ყვე­ტი­ლე­ბის პრაქ­ტი­კა არ შე­იძ­ლე­ბა გან­ვი­ხი­ლოთ ორ­გა­ნი­ზა­ცი­უ­ლი და პო­ლი­ტი­კუ­რი კონ­ტექ­სტი­სა­გან და­მო­უ­კი­დებ­ლად. ინვესტიციური საქ­მი­ა­ნო­ბა გან­საზ­ღვრავს მო­ცე­მუ­ლი ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის არ­სე­ბო­ბის სა­ფუძ­ველს, მაგ­რამ თვი­თო­ნაც გარ­კვე­ულ­წი­ლად და­მო­კი­დე­ბუ­ლია მას­ზე.

ამის ნა­თე­ლი და­დას­ტუ­რე­ბაა ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის ის საქ­მი­ა­ნო­ბა, რო­მე­ლიც პირ­და­პი­რაა და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი ინ­ვეს­ტი­ცი­უ­რი გა­დაწ­ყვე­ტი­ლე­ბის მი­ღე­ბას­თან. ესაა: 1. მო­ტი­ვა­ცია და საქ­მი­ა­ნო­ბის შე­ფა­სე­ბა და 2. სტრა­ტე­გი­უ­ლი და­გეგ­მვა.

ხში­რად წარ­მო­ი­შო­ბა სი­ტუ­ა­ცი­ე­ბი, რო­დე­საც “ეკო­ნო­მი­კუ­რი მი­ზან­შე­წო­ნი­ლო­ბა” ემ­თხვე­ვა იმ პირ­თა მი­ზან­შე­წო­ნი­ლო­ბას, რომ­ლე­ბიც იღე­ბენ გა­დაწ­ყვე­ტი­ლე­ბას. ეკო­ნო­მი­კუ­რად რა­ცი­ო­ნა­ლუ­რი გა­დაწ­ყვე­ტი­ლე­ბა გუ­ლის­ხმობს წმინ­და დაყ­ვა­ნი­ლი ღი­რე­ბუ­ლე­ბის და რის­კის ხა­რის­ხის ანა­ლიზს. წმი­და დაყ­ვა­ნი­ლი ღი­რე­ბუ­ლე­ბის (NPV) მე­თო­დის გა­მო­ყე­ნე­ბა მე­ნე­ჯე­რე­ბი­სა­გან მო­ით­ხოვს ფუ­ლა­დი ნა­კა­დის მაჩ­ვე­ნებ­ლებ­ზე გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი ყუ­რად­ღე­ბის გა­მახ­ვი­ლე­ბას.

NPV-ს ანა­ლი­ზი მი­მარ­თუ­ლია ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის და, აქე­დან გა­მომ­დი­ნა­რე, მი­სი მე­სა­კუთ­რის “მო­გე­ბის” მაქ­სი­მალი­ზა­ცი­ი­სა­კენ, მაგ­რამ ბევრ ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ას გა­აჩ­ნია რო­გორც გრძელ­ვა­დი­ა­ნი, ასე­ვე მოკ­ლე­ვა­დი­ა­ნი მიზ­ნე­ბი. იმ­დე­ნად, რამ­დე­ნა­დაც კა­პი­ტალ­და­ბან­დე­ბე­ბი გუ­ლის­ხმობს რე­სურ­სე­ბის ხან­გრძლივ პე­რი­ო­დი­ან გა­მო­ყე­ნე­ბას, ინვესტიციურიგა­დაწ­ყვე­ტი­ლე­ბე­ბიც ორი­ენ­ტი­რე­ბუ­ლი უნ­და იყოს გრძელ­ვა­დი­ან პერ­სპექ­ტი­ვა­ზე. პრო­ექ­ტის შე­ფა­სე­ბის მო­ცე­მუ­ლი მე­თო­დე­ბიც გა­ნი­ხი­ლა­ვს დრო­ის ხან­გრძლივ მო­ნაკ­ვეთს. ამ­დე­ნად, მე­ნე­ჯე­რის წი­ნა­შე დგას რთუ­ლი ამო­ცა­ნა, რად­გან სწო­რედ მას უხ­დე­ბა მო­ცე­მუ­ლი გრძელ­ვა­დი­ა­ნი პრო­ექ­ტე­ბის შე­ფა­სე­ბა და მი­ღე­ბა. ამას­თან,  შე­დე­გის გან­ჭვრე­ტა რთუ­ლია, რად­გან იგი მი­იღ­წე­ვა მხო­ლოდ პრო­ექ­ტის გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბის შემ­დეგ, ეს პრობ­ლე­მა სირ­თუ­ლე­ებს წარ­მოქ­მნის გა­დაწ­ყვე­ტი­ლე­ბის მიმ­ღებ ადა­მი­ან­თა საქ­მი­ა­ნო­ბის შე­ფა­სე­ბა­ში. ხშირ შემ­თხვე­ვა­ში ძა­ლი­ან დი­დი დროა გა­დაწ­ყვე­ტი­ლე­ბის მი­ღე­ბა­სა და შე­დეგს შო­რის. მე­ნე­ჯე­რმა კი, რო­მე­ლიც პა­სუ­ხის­მგე­ბე­ლია პრო­ექ­ტის შე­დე­გებ­ზე, ამ პე­რი­ოდ­ში შე­საძ­ლე­ბე­ლია მი­ი­ღოს სხვა უფ­რო რა­ცი­ო­ნა­ლუ­რი გა­დაწ­ყვე­ტი­ლე­ბა.

ამი­ტომ, გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი ყუ­რად­ღე­ბა უნ­და და­ეთ­მოს მე­ნე­ჯე­რის საქ­მი­ა­ნო­ბის შე­ფა­სე­ბის სის­ტე­მას, რო­მე­ლიც უზ­რუნ­ველ­ყოფს მის ისეთ ქმე­დე­ბებს, რო­მე­ლიც ემ­სა­ხუ­რე­ბა ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის ეკო­ნო­მი­კუ­რი მიზ­ნე­ბის გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბას. ძა­ლი­ან რთუ­ლია პრაქ­ტი­კა­ში იმის გა­რან­ტი­რე­ბა, რომ მე­ნე­ჯე­რი მი­ი­ღებს ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ი­სათ­ვის ოპ­ტი­მა­ლურ გა­დაწ­ყვე­ტი­ლე­ბას, თუ მას არ ექ­ნე­ბა ამი­სათ­ვის სა­თა­ნა­დო მო­ტი­ვე­ბი. ეს მო­ტი­ვე­ბი კი შე­იძ­ლე­ბა წარ­მო­იშ­ვას ანაზ­ღა­უ­რე­ბის სის­ტე­მის ეფექ­ტი­ა­ნად გა­მო­ყე­ნე­ბის შე­დე­გად. მე­ნე­ჯე­რი მაქ­სი­მა­ლუ­რად უნ­და იქ­ნეს და­ინ­ტე­რე­სე­ბუ­ლი იმა­ში, რომ იმოქ­მე­დოს ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის ინ­ტე­რე­სებ­იდან გა­მომ­დი­ნა­რე.

ამ­გვა­რი სირ­თუ­ლე­ე­ბის თა­ვი­დან აცი­ლე­ბის მიზ­ნით ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ე­ბი მი­მარ­თა­ვენ კა­პი­ტალ­და­ბან­დე­ბე­ბის შე­ფა­სე­ბის მოკ­ლე­ვა­დი­ან ინ­დი­კა­ტო­რებ­საც. მე­ნე­ჯერ­თა საქ­მი­ა­ნო­ბი­სა და ინ­ვეს­ტი­ცი­ურ გა­დაწ­ყვე­ტი­ლე­ბა­თა შე­ფა­სე­ბებს შო­რის კავ­ში­რის გა­უმ­ჯო­ბე­სე­ბა ხელს შე­უწ­ყობს ამ უკა­ნას­კნე­ლის ეფექ­ტი­ან ამაღ­ლე­ბას. მე­ნე­ჯერ­თა საქ­მი­ა­ნო­ბა შე­იძ­ლე­ბა შე­ფას­დეს ბუ­ღალ­ტრუ­ლი აღ­რიც­ხვის შე­დე­გე­ბის სა­ფუძ­ველ­ზე. ამ მიზ­ნით გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა მაჩ­ვე­ნებ­ლე­ბი: მო­გე­ბის ნა­ზარ­დი ან მო­გე­ბა კა­პი­ტალ­ზე.

მთა­ვა­რი პრობ­ლე­მა ისაა, რომ ადა­მი­ან­მა, რო­მე­ლიც იღებს გა­დაწ­ყვე­ტი­ლე­ბას, აუ­ცი­ლე­ბე­ლია გა­და­ლა­ხოს წი­ნა­აღ­მდე­გო­ბა პი­რად ინ­ტე­რე­სებ­სა და ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის ინ­ტე­რე­სებს შო­რის. ამის მიღ­წე­ვა კი შე­საძ­ლე­ბე­ლია ურ­თი­ერ­თკავ­ში­რის დამ­ყა­რე­ბით გა­დაწ­ყვე­ტი­ლე­ბის მი­ღე­ბას, მო­ტი­ვა­ცი­ა­სა და მე­ნე­ჯე­რის საქ­მი­ა­ნო­ბის შე­ფა­სე­ბას შო­რის. ამ­გვა­რად, ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ა­ში ინ­ვეს­ტი­ცი­უ­რი საქ­მი­ა­ნო­ბა მით უფ­რო შე­დე­გი­ა­ნი და ეფექ­ტი­ა­ნია, რაც უფ­რო მა­ღა­ლია მო­ცე­მუ­ლი პრო­ექ­ტის ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის ში­გა გა­რე­მოს­თან შე­თან­ხმე­ბი­სა და შე­თა­ნაწ­ყო­ბის დო­ნე.

რო­გორც ზე­მოთ უკ­ვე აღ­ვნიშ­ნეთ, მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია კავ­ში­რი ინ­ვეს­ტი­ცი­ურ გა­დაწ­ყვე­ტი­ლე­ბებ­სა და სტრა­ტე­გი­ულ და­გეგ­მვას შო­რი­საც. ეს ურ­თი­ერ­თკავ­ში­რი გა­აა­ნა­ლი­ზა თა­ვის შრო­მებ­ში რ. ბი­უ­ერ­მა.[1] ამ კავ­ში­რის აუ­ცი­ლებ­ლო­ბის, გასაგებად უნ­და გან­ვსაზ­ღვროთ “სტრა­ტე­გი­უ­ლი გა­დაწ­ყვე­ტი­ლე­ბის” ხა­სი­ა­თი.

იკ­ვლევ­და რა ინ­ვეს­ტი­ცი­ურ პრაქ­ტი­კას, ერთ-ერთ ფირ­მა­ში ერხარდი აღ­ნიშ­ნავ­და სტრა­ტე­გი­ულ და­გეგ­მვა­სა და ინ­ვეს­ტი­ცი­ურ გა­დაწ­ყვე­ტი­ლე­ბას შო­რის ურ­თი­ერ­თკავ­შირ­ზე: “მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ ყვე­ლა პრო­ექ­ტი, რო­მე­ლიც ჩვენ გან­ვი­ხი­ლეთ, მთლი­ა­ნად იყო შე­თან­ხმე­ბუ­ლი ფირ­მის სტრა­ტე­გი­ულ გეგ­მას­თან და უდა­ვოა გა­მომ­დი­ნა­რე­ობ­და მის­გან, სრუ­ლი და­ბე­ჯი­თე­ბით შე­იძ­ლე­ბა ით­ქვას, თვით სტრა­ტე­გი­უ­ლი გეგ­მაც ფორ­მი­რე­ბუ­ლი იყო იმ პრო­ექ­ტე­ბის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით, რომ­ლე­ბიც შე­იძ­ლე­ბა გვე­წი­ნას­წარ­მეტ­ყვე­ლა სტრა­ტე­გი­უ­ლი გეგ­მის შედ­გე­ნი­სას” [Эрхард Л., 1991:37].

ყო­ვე­ლი­ვე ეს მეტ­ყვე­ლებს იმა­ზე, რომ შეც­დო­მა იქ­ნე­ბო­და ინ­ვეს­ტი­ცი­უ­რი გა­დაწ­ყვე­ტი­ლე­ბის მი­ღე­ბი­სას მთე­ლი ყუ­რად­ღე­ბა გაგ­ვე­მახ­ვი­ლე­ბი­ნა ფი­ნან­სუ­რი ანა­ლი­ზის რა­ო­დე­ნობ­რივ ინ­სტრუ­მენ­ტებ­ზე. კა­პი­ტალ­და­ბან­დე­ბე­ბის სტრა­ტე­გი­უ­ლი წარ­მა­ტე­ბის მი­საღ­წე­ვად სა­ჭი­როა გა­ცი­ლე­ბით უფ­რო მე­ტი. აქ გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბული უნ­და იქ­ნეს სო­ცი­ა­ლუ­რი ფაქ­ტო­რე­ბი და პო­ლი­ტი­კუ­რი თა­მა­შე­ბი, რომ­ლე­ბიც უკავ­შირ­დე­ბა ადა­მი­ან­თა მის­წრა­ფე­ბას, მი­აღ­წი­ონ პი­რად მი­ზანს, ძა­ლა­უფ­ლე­ბას და გვა­ლე­ნას.

თუ და­ვუბ­რუნ­დე­ბით ინ­ვეს­ტი­ცი­უ­რი პრო­ცე­სე­ბის მო­დე­ლის გან­ხილ­ვას, ცხა­დი გახ­დე­ბა, რომ იგი ძა­ლი­ან გა­მარ­ტი­ვე­ბუ­ლია და წარ­მო­ად­გენს თან­მიმ­დევ­რულ, მე­ქა­ნი­კურ ინ­ვეს­ტი­ცი­ურ პრო­ცესს, იდე­ის წარ­მოქ­მნი­დან მი­სი რე­ა­ლი­ზა­ცი­ის კონტ­რო­ლამ­დე. ეს არის ეკო­ნო­მი­კუ­რი მი­ზან­შე­წო­ნი­ლო­ბის კო­ნცეფ­ცია, რო­მელ­შიც სტრა­ტე­გი­უ­ლი და­გეგ­მვა და ადა­მი­ა­ნუ­რი ფაქ­ტო­რი ფი­გუ­რი­რებს, მაგ­რამ ისი­ნი ძი­რი­თა­დი ინ­ვეს­ტი­ცი­უ­რი პრო­ცე­სი­სა­გან გან­ცალ­კე­ვე­ბუ­ლად გა­ნი­ხი­ლე­ბა.

ამი­ტომ ინ­ვეს­ტი­ცი­უ­რი გა­დაწ­ყვე­ტი­ლე­ბე­ბის მი­ღე­ბი­სას მაქ­სი­მა­ლუ­რი ეფექ­ტი­ა­ნო­ბის მი­ღე­ბის მიზ­ნით მე­ტად მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია სო­ცი­ა­ლუ­რი მოვ­ლე­ნე­ბის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბა. ეს კი, თა­ვის მხრივ, სა­შუ­ა­ლე­ბას მოგ­ვცემს,  გა­დავ­ლა­ხოთ ის ძი­რი­თა­დი პრობ­ლე­მა, რო­მე­ლიც მდგო­მა­რე­ობს ინვესტიციური აქ­ტი­ვო­ბის პრო­ცეს­ში თე­ო­რი­ი­სა და პრაქ­ტი­კის უნი­ვერ­სა­ლუ­რი მო­დე­ლის გა­მო­ყე­ნე­ბით, რომ­ლის სქე­მაც მოყ­ვა­ნი­ლია ქვე­მოთ [გელაშვილი მ. 2012: 231].

 სქემა

ინევსტიციური პროცესის მოდელი

 დასკვნა

ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბის ეფექ­ტი­ა­ნო­ბის შე­ფა­სე­ბის თე­ო­რი­ი­სა და პრაქ­ტი­კის შემ­დგო­მი გან­ვი­თა­რე­ბის უზრუნველსაყოფად აუცილებელია ინ­ვეს­ტი­ცი­ა­თა ეფექ­ტი­ა­ნო­ბის მაჩ­ვე­ნებ­ლე­ბი­სა და კრი­ტე­რი­უ­მე­ბის უფ­რო სა­ფუძ­ვლი­ა­ნი ანალიზი და კვლევა, რო­მე­ლიც ძი­რი­თა­დად და­ფუძ­ნე­ბუ­ლია სა­ერ­თა­შო­რი­სო სტან­დარ­ტებ­ზე და სრუ­ლად პა­სუ­ხობს სა­ბაზ­რო ეკო­ნო­მი­კის მოთ­ხოვ­ნებს. ამა­ვე დროს, მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია არ დაგვავიწყდეს  ეროვ­ნუ­ლი ეკო­ნო­მი­კის თა­ვი­სე­ბუ­რე­ბები, რაც უნ­და გა­მო­ი­ხა­ტოს ეროვ­ნუ­ლი მე­თო­დი­კე­ბის შე­მუ­შა­ვე­ბა­ში დღე­ვან­დე­ლი რე­ა­ლო­ბის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით.

სა­ქარ­თვე­ლო­ში რა­დი­კა­ლუ­რი ეკო­ნო­მი­კუ­რი რე­ფორ­მის ერთ-ერთ ცენ­ტრა­ლურ პრობ­ლე­მას წარ­მო­ად­გენს ინვე­სტი­ცი­ე­ბის სო­ცი­ა­ლურ-ეკო­ნო­მი­კუ­რი ეფექ­ტი­ა­ნო­ბის ამაღ­ლე­ბა. ინვე­სტი­ცი­ე­ბის და­სა­ბუ­თე­ბუ­ლო­ბის დო­ნე­ზეა და­მო­კი­დე­ბუ­ლი მთე­ლი რი­გი მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი პრობ­ლე­მის გა­დაწ­ყვე­ტა. მო­ცე­მუ­ლი პრობ­ლე­მი­სად­მი და­სა­ბუ­თე­ბუ­ლი და ერ­თგვა­რო­ვა­ნი მიდ­გო­მა გან­სა­კუთ­რე­ბით მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია დღეს, რო­დე­საც ჯერ ერ­თი, ეკო­ნო­მი­კა­ში მიმ­დი­ნა­რე­ობს ევო­ლუ­ცი­უ­რი გარ­დაქ­მ­ნე­ბი, მე­ო­რე, რო­დე­საც ეს გარ­დაქ­მნე­ბი ხორ­ცი­ელ­დე­ბა ყვე­ლა სა­ხე­ო­ბის რე­სურს­ზე უმ­კაც­რე­სი დე­ფი­ცი­ტის პი­რო­ბებ­ში. ამი­ტო­მაც არის, რომ სა­ბაზ­რო ეკო­ნო­მი­კა­ზე გა­დას­ვლის პრო­ცეს­ში ინვესტიციურ გა­დაწ­ყვე­ტი­ლე­ბა­თა შერ­ჩე­ვის აქ­ტუ­ა­ლო­ბა ეკო­ნო­მი­კუ­რი ეფექ­ტი­ა­ნო­ბის კრი­ტე­რი­უ­მე­ბის მი­ხედ­ვით არათუ მცირ­დე­ბა, არა­მედ, პი­რი­ქით, იზ­რდე­ბა.

 გამოყენებული ლიტერატურა

1. გელაშვილი მ., 2012. საინვესტიციო პოლიტიკა. თბილისი, “უნივერსალი”, გვ. 375.
2. Cooper, 1975. Guide to bissiness Performance measurements. London. v. 201.
3. Muller-Hedrich B. W., 1987. Betriebliche Investitionswirts-chaft, Ehnigen. Stutgart. v. 127.
4. Makridakis and Hogarth R., 1981. Engineering Economics for Capital Investrment Ana­lis­is. Englewood, New Jersey, Prentirie Hall. v. 143.
5. Squire L. Tak H. G., 1981. Economic Analisis of project. World Bank. Baltimor. London. v. 97.
6. Эрхард Л., 1991. Благосостояние для всех. Пер. с нем. М., ст. 57.